An Ruis, An Cúigiú Litir Déag den tSeanaibítir
An litir ata faoi chaibidil agam anseo nó an litir “r” nó an ruis mar a ghlaoití uirthi. Ciallaíonn an ruis “elder”i mBéarla. Níl cruth ró-ghalanta ar an gcrann seo. Chomh maith leis sin tugann sé boladh uafasach uaidh. Is siombal é dá bharr don olc agus don draíocht nó don asarlaíocht (withcraft). Ach chomh maith leis sin caithfimid a mheabhrú dúinn féin go bhfuil luibh agus leigheas ann in aghaidh gríos cnis nó gríos coirp.
Dar leis an gCoitireach, deirtear go mbaineann trí chomhartha shuntasacha le h-áit thréigthe viz., an Ruis fein, an neantóg agus an traonach/an gear goirt (corncrake). Ós rud é go bfuil an ruis bainteach le caillí agus le h-asarlaíocht tá sé thar a bheith mí-ádhúil cliabhán a dhéanamh as a h-adhmad – ar eagla go dtitfeadh an leanbh bocht tinn nó go ngoidfeadh na síóga é/í. Ma bhuailtear páiste le slat ón Ruis nach bhfásfadh sé nó sí amach ansin.
Cosúil le crainn eile atá bainteach leis an olc – an sceach gheal agus an crann creathach – chreidtí gurbh é seo an crann ar ar cuireadh Íosa Críost chun báis. In Éirinn uair amhain chreidí gur dhiúltaigh an Ruis fothain a thabhairt do Chríost agus uaidh sin amach dob í an crann ba mhoille a theacht faoi bhláth .
Níl tairbhe ar bith in adhmad na Ruise ach is féidir fíon bhreá a dhéanamh as a bláthanna agus as a caortha.
