Téigh siar chomh fada agus is féidir leat sa stair nó fiú níos faide siar sa réamhstair agus is amhlaidh a fhoghlaimeoidh tú nach féidir leis an duine daonna maireachtáil ina aonar. Braithimid ar a chéile. Mairimid i gcomhluadar áirithe, i bpobal faoi leith, in áit shuntasach – agus tugann na nithe go léir seo aitheantas nó féin-aithne dúinn mar dhaoine. Is Éireannach mé agus tugann sin aitheantas nó aithne faoi leith dom mar dhuine ar dhromchla an domhain seo. Is as baile beag darb ainm Ros Cré mé – mar sin is Tiobraid Árannach mé – díreach ó lár na tíre. D’fhág an baile beag sin blas na dúiche sin ar mo ghuth. Ach táim lonnaithe i mBaile Átha Cliath ó bhí me sé bliana d’aois. Mar sin, ar shlí d’fhéadfa a rá go bhfuil níos mó de Bh’láth Cliathach ionam seachas Tiobraid Árannach, ach bíodh sin is uile d’fhág an dá áit seo a rian féinig orm mar dhuine. Fuaireas mo chuid scoilíochta anseo i mBaile Átha Cliath agus is amhlaidh gur sheol an t-oideachas iontach san ar bhóthar mo leasa mé maidir le h-ollscoilíocht agus gairm bheatha.
Níos mó ná sin, áfach, braithimid ar a chéile i gcónaí. Mar a dúirt an Ministéir Anglacánach agus mórfhile Bhéarla John Donne – “Ní oileán aon duine dúinn” – “No man is an island.” “Is cuid den mhórthír sinn go léir agus nuair a fhaigheann éinne ar bith ar aithne dúinn bás cailltear cuid shuntasach dínn.” Sin a dúirt Tréadaí Ard-Eaglais Naomh Pól i seanamóir iontach a thug sé uair amháin san Ard-Eaglais chéanna. Is fíor dhó gan aon agó. Ar chomhchéim le bunsmaointe an Mhinistéara Anglacánaigh seo tá seanfhocal Gaeilge ann a deir – “is ar scáth a chéile is ea a mhaireann na daoine,” – agus tá an brí cheanann chéanna ag an dá insint. Is daoine sinn a mhaireann, ní amhain le chéile ach go mbraithimid ar a chéile, go gcónaímid i scáth agus ar scáth a chéile.
Is brónach agus fiú caointeach, tragóideach agus truamhéalach an rud é gurb in amanta na géirchéime, in amanna móra – cosúil le tubaistí móra ar thír nó ar mhuir mar bhás agus bá go dtuigimid an fhírinne atá sa seanfhocal cumasach tábhachtach seo. Is ansan a thuigimid go domhain istigh ionainn go mbraithimid go mór ar a chéile. Is fíor mar sin don síciatraí Harry Stack Sullivan nuair a deir sé nach ar an duine aonar ar cheart don saineolaí meabhrach staidéar a dhéanamh ach ar an duine i gcomhthéacs na teagmhála a bhíonn aige le daoine eile. Thug Dr Sullivan an téarma “síocanailís idirphearsanta” ar an sórt anailíse seo.
D'uaslódalas thuas pictiúr de sheandhriosúr a ghlacas in Ionad Dhún Chaoin le linn an bhriseadh leath-théarma 2005.
