An tSlat nuair a chruann le h-aois is deacair a shníomh ina Gad
Ciallaíonn slat bata caol. Is maith is cuimhin liom na seanlaethanta agus sinn sa bhunscoil anseo in Éirinn “slat” nó dhó fiú a bheith ag ár múinteoirí. Buíochas le Dia ní fhaca mé mórán damáiste nó mórán dochair á ndéanamh leis an slat chéanna. Ar aon nós bhaintí úsáid aisti anois agus arís inár rang-na nuair a dhéanadh pleidhce de dhalta aon rud mór as an slí agus seachas sin dhéantaí dearmad ar an mbata céanna. Nuair a úsáidí go neamhrialta mar sin í is ea ba mhó a bhí a cumhacht i ndáiríre píre. Ach admhaím anseo go rabhadar ann a ndeachaigh thar fóir leis an slat uafásach cheanann chéanna. Chloisinn mo dheartháir mór a rá go bhfaca sé múinteoirí ag dul thar fóir agus ag tabhairt bascadh uafásach do ghasúir bheaga. Bíodh sin mar atá nó mar a bhí agus a bhuí le Dia mór na cruinne tá na seanlaethanta sin imithe go brách.
Ar aon nós ar ais chuig an seanfhocal atá idir láimhe agam. Nuair a bhíonn an tslat óg go leor – slat shaile is mó a bhí i gceist ceapaim – bíonn sí bog go leor nó go deas so-lúbtha. Mar sin, de réir mar a théann an t-admad in aois is ea is mó a éiríonn sé i bhfad níos cruaidhe. Mar sin ní féidir leis an gceárdaí mórán a dhéanamh leis an adhmad mar tá sé gan feabhas ar bith. Ní fhéadtar ciseáin nó aon rud áisiúil mar fhearas ti a dhéanamh as. Ciallaíonn “gad” slat sailí nó rópa nó “noose” sa Bhéarla. Cloisim anois agus arís go n-úsáidtear an seanfhocal seo sa chaoi is go n-úsáidtear an seanfhocal Béarla: “you cannot teach an old dog new tricks.” Ach ceapaim féin go bhfeileann an senfhocal Béarla “Strike when the iron is hot,” níos fearr mar aistriúchán ar an seanfhocal iontach seo. Sé sin nuair a dhéantar rudaí go tráthúil agus san am inár cheart dúinn iad a dhéanamh is sea is fearr agus is éifeachtaí iad.
Tá seanfhocal eile ann atá gaolmhar leis an seanfhocal seo, viz., “Ná fág go dtí amarach an rud gur féidir leat a dhéanamh anois.”
Thuas d'uaslódáil mé pictiúr a thógas de chúpla seanchraobh titithe de sheanchrann marbh!
