Dá mbéadh soineann go Samhain bhéadh breall ar dhuine éigin
Is deacair gan aon agó gach éinne a shásamh . Thuig duine amháin ar a laghad de na chéad uachtaráin ar na Stáit Aontaithe é seo. Táim ag tagairt d’Uachtarán le linn an Chogaidh chathardha – Abe Lincoln a dúirt: “Is féidir linn cuid de na daoine a shásamh an t-am go léir; na daoine go léir a shásamh cuid den am ach ní féidir linn na daoine go léir a shásamh an t-am ar fad.” Gan dabht ar domhan bhí agus tá an ceart ag an bhfear feasach seo.
Bhí tuiscint thar an gnáthach ag an bhfear ceanann céanna seo, léargas domhain aige ar an duine daonna agus mórchlú agus mórcháil air mar chosantóir iontach cearta na nGormach sna Stáit Aontaithe. Eisean ab ea an ceannródaí mór ar an bhfeachtas um dhíothú na sclábhaíochta.
Anois ar ais chuig an seanfhocal féin thuas. Ciallaíonn soineann aimsir bhreá agus breall an stuaic a chuireann duine air nó uirthi féin nuair nach bhfuil sé/sí sásta le cúrsaí mar atá.
Uair amháin agus me ag éisteacht leis an raidio – RTE 1 – chuala mé agallamh le turasóir in Éirinn le linn samhraidh éigin. Mar ba ghnáthach na laethanta seo ní raibh an aimsir ró-dheas. Bhí an t-agallóir nó an tuairisceoir ana-leithscéalach faoi seo, amhail is go raibh sé féin nó fiú na hÉireannaigh féin ciontach as an doineann míthráthúil. Ach bhí freagra iontach ag an turasóir – Gearmánach a bhí ann – a chuaigh mar seo: “Níl aon rud mar aimsir dhona ar dhromchla an domhain – ‘Sí an fhadhb nó nach bhfuil an turasóir (nó aon duine áta i gceist) feistithe i gceart don aimsir!” Freagra iontach críonna atá anseo dar liom, agus fealsúnach freisin. Freagra iontach praicticiúil leis gan dabht!
Sula gcuirfidh me clabhsúr leis an bpost seo ba mhaith liom a mheabhrú do mo léitheoirí amuigh ansin ar an mblagchruinne gurb iontach suimiúl na contrárthachtaí S-D sa Ghaeilge. Seo samplaí:
(i) Soineann = aimsir mhaith agus Doineann = Drochaimsir
(ii) Suáilce = dea-thréith, bua (na suáilcí diaga); feabhas agus Duáilce = drochbhéas; locht; duairceas, gruaim.
(iii) Saibhreas = a lán airgid nó maoine agus Daibhreas = bochtannas, easpa airgid
(iv) Sonas = áthas, sástacht; ádh, séan, rath agus Donas = mí-ádh, mífhortún; tubaiste.
Nach bhfuil na contrárthachtaí seo suimiúil. Caithfidh me níos nó a chuardach má fhaighim an t-am chuige. Ma tá cinn sa bhreis ag éinne eile dhíobh cuirigí chugam iad. Slán tamall.
Thuas tá pictiúr a ghlacas de ghloine folamh i ndiaidh dom pionta Guiness a shlogadh siar le déanai. Cuireann an tsiúlóid tart orm!
