Smaointe ón mBlascaod Mór le linn an Mheathlaithe is déanaí
Anois agus sinn sáite i meathlú ollmhór daomhanda tá sé éasca, ró-éasca leis an fhírinne a rá – titim in umar domhain an éadóchais. Is deacair fiú éisteacht le Morning Ireland ar RTE 1 na laethanta seo mar ní fhaighimid aon nuacht seachas liosta fada de chomhlachtaí atá ar tí fostaithe a ligean chun bóthair toisc nach bhfuil siad in ann feidhmiú ar bhonn brabúsach anseo in Éirinn. Comhlachtaí móra idirnáisiúnta mar Dell agus a leitheidí atá faoi chaibidil agam anseo gan aon agó, comhlacht a bhfuil beartaithe acu aistriú go dtí an Phólainn mar a bhfuil na costaisí i bhfad níos lú – go h-áirithe rataí pá na n-oibrithe. Ach sin mar a bhí agus mar a bhíonn an scéal i gcónaí leis na h-ilnáisiúntaigh.
Níl an t-ádh linn in aon chor mar táimid i sáinn uafásach toisc a bheith buailte faoi dhó ag dhá mheathlú – ár meathlú naisiúnta bunaithe ar mhiotas an Tíogair Cheiltigh atá básaithe agus adhlactha um an dtaca seo agus an meathlú domhanda atá ag scuabadh gach rud chun donais ós a chomhair amach. Ag filleadh dom ar na línte tosaigh i mo chéad alt thuas is ró-fhurasta titim in umar dubh an éadóchais. Glactar leis in áiteanna fiú nach meathlú atá againn in aon chor ach spealadh domhanda ar nós an Spealta Mhóir a bhí againn sa bhliain 1929. Ach bíodh sin mar atá, táimidne ar chéim eacnamaíochta i bhfad níos airde ná muintir an domhain sa bhliain chinniúnach sin 1929.
Agus an dá alt san scríofa agam ceapaim go bhféadtar smaoineamh ar mhuintir na hÉireann sna seanlaethanta a chuaigh romhainn agus an t-anró agus an cruatan a d’fhulaing siad. Smaoiním ina theannta sin ar sean-nath a bhí ag m’athairse (i mBéarla mar ní raibh aon Ghaeilge ag mo dhaid) a deir: “Níor bhásaíomar aon gheimhridh fós.” Sé sin le rá gur éirigh lenár sinsir teacht slán ar gach mórphráinn inar thiteadar. Má éirigh leo éireoidh go geal linne chomh maith.
Smaoiním ar na leabhair go léir ón mBlascaod Mór: An tOileánach (Tomás Ó Criomthain), Allagar na hInse (Tomás Ó Criomhthain), Peig (Peig Sayers), Fiche Bliain ag Fás (Muiris Ó Súilleabháin). Is dírbheathaisnéisí iad seo go léir a léiríonn saol crua deacair – iad ag stracadh leis an saol i gcónaí, ag iarraidh mar a dúirt file iomráiteach sin na fichiú h-aoise, Mairtín Ó Díreáin, “ceart a bhaint as neart na ndúl.” Nárbh fhíor don Díreánach? – dob é an scéal céanna é in Oileáin na hÁrann na mílte slí ó thuaidh. Coimhlint le fórsaí an nádúir a bhí i gceist sa dá h-áit. Ach i ndáiríre píre bhí an Blascaod Mór i bhfad ní ba sceirdiúla agus i bhfad ní ba chlochaí – leis an fhírinne a rá cloch ollmhór a bhí mífhlaithiúil ó thaobh thorthúlacht na talún de. Talamh seasc a bhí san oileán go mórmhór agus maireachtail ar an gcaolchuid a bhí i saol laethúil na n-oileánach. Ní nach ionadh gur tréigeadh an Blascaod Mór sa bhliain chinniúnach 1953.
Ach nuair a smaoiním ar an saibhreas Gaeilge a bhí ins na dírbheathaisneisí thuas; ar an bpobal iontach traidisiúnta sin (Gemeinschaft) a mhair ar scáth a chéile, ar na seanscéalta traidisiúnta a mhair ina measc beagnach i line neamhbhriste fiú ó ré na Fiannaiochta, agus ar an eagna agus an ghaois a d’fhoghlaimigh an mhuintir fháilteach flaithiúil sin, glacaim misneach agus bród as na seanfhundúirí go léir. Agus nuair a smaaoiním orthu, ar a shaol crua crógach, ar an bhfealsúnacht shimplí a bhí acu maidir le maireachtaint ar an saol seo tagann náire nach beag orm go mbíonn an méid sin dínn de shíor ag argóint is ag síorghearán faoi chomh h-olc is chomh h-ainnis is chomh suarach is atá ár saol le linn laethanta an mheathlaithe is déanaí. Ba cheart go mbéimis náirithe ag ár ngearain leithleasacha.
Thuas d'uaslódálas grianghraf a thógas de dhriosúr traidisiúnta, a leithéid a bhiodh ar an oileán sna seanlaethanta. Thugas cuairt ar Ionad an Bhlascaoid Mhóir sa bhliain 2005 agus ghlacas an pictiúr ag an uair sin.
