Popular Posts

Monday, December 28, 2009

Fuinneamh an Fhocail


Is oth liom, a chairde, nach bhfuaireas aon deis scríobh ar bhlagchruinne na Gaeilge le linn thréimhse na Nollag. Mar sin, seolaim mo bheannachtaí chugaibh anois gidh is go bhfuil siad déanach go leor. Is séisiúr speisialta é an Nollaig, gan dabht ar domhan, séisiúr na síochána agus an dóchais, agus tá idir shíocháin agus dhóchas de dhíth ar an domhan seo i gcónaí.

Mar a dúras thuas is séisiúr speisialta é tréimhse na Nollag, agus is séisiúr é chomh maith atá lán d'fhilíocht agus de cheol - filíocht agus ceol an anama atá i gceist anseo agam. Ag an tráth seo den bhliain faighimid deis machnamh a dhéanamh ar ár saol tré chéile - ceisteanna doimhne a chur orainn féin faoin treo ina bhfuilimid ag druidim nó an bhfuil ár spriocanna áirithe pearsanta bainte amach againn. Sé mo bharúil gurb iad an ceol is an fhilíocht go h-áirithe a speagann sinn, a ardaíonn an spiorad is an mheanma, a thugann dóchas dúinn dul i ngleic le fadhbanna móra na linne agus fiú aghaidh a thabhairt ar an lá agus ar laethana uile na bliana romhainn amach.

Duine des na mórscríbhneoirí agus mórfhilí a chuaigh i bhfeidm go mór orm féin is mé i mo mhacléinn ar an ollscoil ná Samuel Taylor Coleridge, mórfhealsamh thréimhse na Rómánsaíochta i stair an Bhéarla. B'eisean a dúirt gurbh é an focal cuí san áit cuí croílár na stíle, "the right word in the right place," más buan mo chuimhne. Mar sin guím ceol is dánta agus cumhacht an cheoil is na ndánta oraibh go léir agus fuinneamh an fhocail don bhliain seo atá rohainn amach . I ndáiríre píre sin a thuigimse atá i geist i mBrollach Shoiscéal Naomh Eoin, agus gan dabht níos mó dóibhsin a chreideann i mBriathar Dé. Mar sin ba mhaith liom dán beag, lán d'fhuinneamh an fhocail agus lán de cheol a chur faoi bhúr mbráid anseo inniu, gídh is go bhfuil se pas beag déanach. Ach bíodh sin mar atá, teimís i muinín an fhocail fhileata: Seo dhaoibh dán beag de chuid Mháire Mhic an tSaoi duine de mhórfhilí na linne. Chomh maith leis sin tá nasc agam anseo ag bun an dáin do video beag ó YouTube leis an gcumadóir féin ag léamh an dáin:

OÍCHE NOLLAG

le Máire Mac an tSaoi

Le coinnle na n-aingeal tá an spéir amuigh breactha,
Tá fiacail an tseaca sa ghaoith ón gnoc,
Adaigh an tine is téir chun na leapan,
Luífidh Mac Dé ins an tigh seo anocht.

Fágfaidh an doras ar leathadh ina coinne,
An mhaighdean a thiocfaidh is a naí ar a hucht,
Deonaigh scíth an bhóthair a ligint, a Mhuire,
Luíodh Mac Dé ins an tigh seo anocht.

Bhí soilse ar lasadh i dtigh sin na haíochta,
Cóiriú gan caoile, bia agus deoch,
Do cheannaithe olla, do cheannaithe síoda,
Ach luífidh Mac Dé ins an tigh seo anocht.






Brúigh ar an nasc seo a leannas chun guth breá binn an fhile a chlos ag léamh an dáin iontaigh seo:
Oiche Nollag

Thuas tá pictiúr a ghlacas le mo fón póca i lár na cathrach cúpla lá ó shin.