Popular Posts

Monday, July 07, 2014

Aistear Anama

Réamhrá


Leathanach samplach den Bhailiúchán
Éinne a bhfuil cúpla teanga nó níos mó ar a dtoil acu is amhlaidh go mothaíonn siad uaireanta mar scitsifréinigh.  Ar a laghad mothaímse féin mar sin ar uairibh.  Fanaigí liom go míneoidh mé an scéal ina iomláine daoibh, a chairde.

Ar an gcéad dul síos caithfidh me a rá nach bhfuil an Ghaeilge agam ón gcliabhán agus nach raibh ach cúpla focal ag m'athair is mó mháthair.  Ach bhí bá acu le gach rud Gaelach agus an teanga san áireamh.  Bhí an t-ádh dearg orm nuair a chuaigh mé ar scoil go raibh múinteoirí maithe tuisceanacha agam a raibh neart Gaeilge acu sa bhunscoil agus sa mheánscoil.  Rinne mé leath de mo mheánscoilíocht tré mheán na Gaeilge mar ba muidne an rang deireanach a rinne an Mheánteist as Gaeilge i Scoil Uí Chonaill.  Ina dhiaidh sin thiontaigh sraith na Gaeilge ar an mBéarla cosúil leis an gcuid eile den scoil. B'amhlaigh nach raibh na múinteoirí ann ag an am sin a raibh ar a gcumas na h-ábhair éagsúla, go h-áirithe an Eolaíocht, an Cheimic, an Fhisic agus an Bhitheolaíocht, a mhúineadh trén' mheán.  Ach sin scéal eile agus táim ag tosnú mo smaointe a ligint chun fáin.

Ar aon nós nuair a bhí mé i mo dhalta beag ní raibh foirm cheart agam riamh de mo shloinne i nGaeilge.  Thug gach múinteoir  foirm nua den sloinne orm gach bliain.  Bhaist fear amháin Ó Ceanndulabháin orm, fear eile Ó Caoindealbháin, múinteoir eile arís Ó Coinnealáin agus an fhoirm is fearr liom anois agus is fusa a rá na Ó Caoinleáin a bhí ag fear tuisceanach eagnaí amháin.

Féinaithne agus Féiniúlacht

Níl aon argóint ann nó gurb í an fhéiniúlacht ceann de phríomhaidhmeanna na beatha.  Ní gá d'éinne bheith ina shiceoalaí, síciatraí nó comhairleoir chun é sin a thuiscint.  Gan dabht  déanaim an chuid is mó den chíoradh nó den iniúchadh sin ar an ábhar seo as Béarla, ach caithfidh mé a admháil go ndéanaim cuid thábhachtach den mhacnamh sin i mo chuid dánta a chumaim as Gaeilge.  Cén fath go gcumaim dánta as Gaeilge?  Tá an freagra suimiúil ar shlí.  Baineann sé le fuaimeanna, ceol agus ceolmhaireacht na Gaeilge féin. Chomh maith leis sin, caithim a lán de mo laethanta saoire i gCalabria na hIodáile agus is fíorshuimiúil é dom i gcónaí go dtagann an Ghaeilge chun tosaigh i m'intinn, fiú ina srutháin, rud nach bhfuil amhlaidh nuair a bhím sa bhaile in Éirinn.  Cén fáth? Is rud bunúsach é ar shlí go mothaím níos mó mar Éireannach agus mar Ghael agus na focail sin ina rabharta i mo chloigeann ar ithir eachtrannach.  Mar a dúirt mé, séard atá ag dul i gcionn orm ná rithim agus ceol agus ceolmhaireacht an dá theanga.  Níl sa Bhéarla ach fuaimeanna leadránacha monatonacha i gcomparáid le ceachtar acu.

Is suntasach an fud é, ceapaim, go bhfuil réimse i bhfad níos leithne fuaimeanna sa Ghaeilge ná mar atá sa Bhéarla.  Chun a rud a shimpliú, níl ach cúig chinn de ghutaí  sa Bhéarla ach tá dhá oiread níos mó sa Ghaeilge.  Ar a shon san is amhlaidh gur thiteas i ngrá leis an Iodáilis agus an nGaeilge.

Chomh maith leis sin tugann gach teanga réimse dhifriúil smaointe agus réimse éagsúil slithe chun an smaoineamh sin a chur in iúl nó i bhfeidhm.  

Aistear Anama

I ndiaidh sin uile táim tagtha chun ceann scríbe sa phost seo, sé sin go bhfuilim tar éis bailiúchán beag de dhánta as Gaeilge a chur le chéile le fíordhéanaí agus an teideal air sin ná Aistear Anama.  Iar-scoláire liom darb ainm Mathew Staunton, a bhfuil gnó beag foilsitheoireachta aige ar a bhaist sé The Onslaught Press, a mhol dom bailiúchán beag de mo chuid dhánta a chur le chéile agus sin a rinne mé.  Is maisitheoir iontach e Mathew agus tharraing sé léaraidí bréatha don leabhar seo.  

Bhí mé ar tí tairicint Mhaitiú a dhiúltú mar thuig mé nach raibh mé ag bogadh timpeall sa chiorcal ceart, nach raibh mé mar a deirtear i mBéarla "ar an inside track."  Ach ansin smaoinigh mé go bhfuil claochló tagaithe ar an nGaeilge ó thaobh a labhartha de, cuir i gcás, na mílte cainteoirí Gaeilge atá sna Stáit Aontaithe agus in áiteacha eile ar fud an domhain. Cuireann Séamas Ó Neachtain ó Nua Abhrach irisleabhar as Gaeilge amach gach ráithe dar teideal An Gael: Irisleabhar Idirnáisiúnta na Gaeilge. (Buail an nasc seo AN GAEL)  Séard atá a rá agam nach bhfuil aon mhonaplacht nó seilbh eisiach ag éinne ar aon teanga. 

Ar aon nó seo mar a scríobh mé ar an mblurba don leabhar nua:

Is é seo an chéad chnuasach ó pheann Thaidhg Uí Chaoinleáin cé is go bhfuil sé ag cumadh dánta ar feadh i bhfad.  Is turas taisceadála é an bailiúchán seo a chíorann a fhorbairt phearsanta mar Éireannach nua-aoiseach a léiríonn a ghrá dá theanga dhúchais, dá mhuintir is dá chairde.  Tá bá doimhin ag an údar leis an nádúr i gcoitinne ach go h-áirithe le dúile mar fharraige, salann, clocha, cré agus gaineamh.  Tá an saothar seo bunaithe ar shraith de thurasanna comhcheangailte óna óige i ranganna scoile a bhí dáinséareach uaireanta go dtí aois fir dhó le luí aige le h-iontaisí an tsaoil mar radharcanna, fuaimeanna agus bolaithe na tuaithe agus na cathrach araon. Cuimsíonn na h-aistir éagsúla seo dhá thuras thábhachtacha – ar láimh amháin, an turas ón domhan neamhchomhfhiosach chuig an domhan comhfhiosach agus ar an láimh eile dhe turasanna corpartha fisiciúla ó thalamh glas na hÉireann go dtí garráin líomóide na hIodáile Theas.  Is múinteoir méanscoile agus comhairleoir páirt-aimsire é Tadhg Ó Caoinleáin atá ag obair i mBaile Átha Cliath mar a bhfuil cónaí air le blianta. 

Leathanach samplach eile

Roinnt Poiblíochta

Má ta suim ag éinne an leabhar beag seo a cheannach ní gá ach buaileadh isteach ar shuíomh gréasáin Amazon ag an nasc seo leanas: 

Aistear Anama