Popular Posts

Thursday, October 11, 2007

"Níl aon Tinteán mar do Thinteán féin"




Níl aon tinteán mar do thinteán féin



Is dóigh liom nach bhfuil aon áit níos tarraingtí agus níos compórdaí ná ár dtinteán féin, sé sin ár mbaile féin, go h-áirithe díreach i ndiaidh lá fada tuirsiúil a chaitheamh san oifig nó i bpé áit ina mbímid ag tuilleamh ár gcoda. Ciallaíonn an focal “tinteán” an áit sin timpeall na tine a mbailíonn an lion tí thart uirthi. Mar sin braithimid slán sábháil ar ár dtinteán féin. Go deimhin is cuimhin liom nuair a bhíos an-óg ar fad go raibh fógraí ar an raidio agus ar an teilifís do chomhlucht cairpéad darbh ainm “Tintawn Carpets” mar is amhlaigh go raibh fhios ag na húinéirí go dtuigfeadh a n-éisteoirí impleachtaí an fhocail iontaigh seo.



Blianta ó shin bhailíodh an lion tí go léir thart ar an tine go h-áirithe oícheanta fuara an gheimhridh agus insítí seanscéalta chun na t-am a chur isteach roimh am luí. Bhíodh tithe speisialta ann leis ina mbailíodh na comharsana go h-iondúil, sé sin, tithe airneáin nó tithe airneáil. B’ansin thart fán tinteán a d’fhoghlaimigh na daoine óga na seanscéalta ón seanghlúin. Ba ar an dóigh sin a mhair an béaloideas – sé sin ó bhéal go béal.



Ar leibhéal eile tuisceana is féidir a rá gur meafar iontach é an tinteán don teach nó fiú don ghabháltas uile saolta a bhíodh ag na daoine sa seanaois – feirmeacha beaga don bhformhór. Bhíodh ar na feirmeoirí bochta a bhfeirmeacha beaga a roinnt ní ba lú fós chun spréanna a thabhairt dá gclann iníon ar phósadh dóibh. In Oileáin Árann ní raibh aon mhóin le fáil ceal pórtaigh. Mar sin bhíodh orthu aoileach bó a thriomú agus é sin a dhó in áit na móna. Má bhí móin acu le dó is ón nGaillimh a d’fhaightí í agus thugtaí isteach ar “Galway Hookers” í.



Anois chun clabhsúr a chur ar an bpost beag seo is cuimhin liom seanbhráthair críostaí a bhásaigh nuair a bhí sé naoi mbliana is ceithre scór d’aois ag aithris leagan eile den seanfhocal seo, leagan greannmhar a bhí ann nó sórt imeartas focal ar a laghad. An Bráthar Tomás Nioclás Ó Cadhla ab ainm dó – sár-mhúinteoir agus oideachasóir iontach ab ea é a bhí ina fhear uasal léannta, go ndéana Dia trócaire ar a anam dilis. Ba mar seo a chuaigh an leagan sin: “Níl aon tóin tinn mar do thóin tinn fein!” Bhuel, a chairde, sin mo chuidse don lá seo ar aon nós. Go dté sibh slán.




Thuas ag barr an phoist seo tá pictiúr de mo thinteán féin curtha agam - mo sheomra sui féin. Ghlac mé seo nios mó ná ceithre bliain ó shin.